اگر به تازگی وارد دنیای درمان هیجان مدار شده باشید یکی از اساسی ترین سوال هایی که در این حوزه ممکن است مطرح شود شما هم آن را شنیده باشید، تفاوت رویکرد هیجان مدار گرینبرگ و جانسون است.
می توان گفت برای فهم بهتر درمان هیجان مدار مدل دکتر سو جانسون بهتر است عمیق تر به این مسئله نگاه کنیم که این رویکر چه تفاوت هایی با مدل درمان هیجان مدار گرینبرگ دارد.
همچنین جامعه هیجان مدار ایران (IrEFT) سال هاست که در حوزه درمان هیجان مدار با رویکر دکتر سو جانسون در ایران مشغول به فعالیت است و تجربیات بسیار زیادی در زمینه آموزش متخصصان بدست آورده است.
در ادامه همراه سایت رسمی هیجان مدار ایران باشید تا بیشتر با تفاوت های دو مدل درمان هیجان مدار جانسون و گرینبرگ آشنا شویم.
اصطلاحات مشابه اما معانی مختلف
درمان هیجان مدار مدل دکتر گرینبرگ
در رویکرد هیجان مدار مدل دکتر گرینبرگ به درمان متمرکز بر هیجان ( Emotion-focused therapy ) توجه دارد که برای رویکرد های روان درمانی به طور کلی به هیجانات توجه می کنند.
گرینبرگ به این نتیجه رسید که درمان هایی که بر هیجان فرد به عنوان هدف تغییر و درمان تاکید می کنند به اندازه کافی شبیه یکدیگر و متفاوت از رویکرد های موجود هستند و در گروه بندی یکسان تحت عنوان کلی رویکرد های درمان متمرکز بر هیجان قرار می گیرند.
درمان هیجان مدار مدل دکتر سو جانسون
اما در مقابل درمان متمرکز بر هیجان دکتر جانسون (Emotion-focused therapy) اشاره ای به یک مدل خاص از رابطه و پیوند درمانی است، که نباید با رویکرد های دیگری که ممکن است شامل متمرکز بر هیجانات فردی باشد، اشتباه گرفته شود.
درمان متمرکز بر هیجان مدل دکتر جانسون به وضوح سیستم ها و رویکرد های تجربی را ادغام می کند و بر نظریه دلبستگی به عنوان نظریه تنظیم هیجان فردی اهمیت می دهد.
تفاوت های تاریخی دو مدل هیجان مدار
دکتر جانسون به ادغام نظریه دلبستگی با رویکرد های سیستمی و انسان گرایانه پرداخت و مفاهیم روابط عاشقانه را به واسطه نظریه دلبستگی گسترش داد. مدلی که حاصل آن شد 3 مرحله اصلی، 9 گام و 2 مجموعه مداخله برای تغییر شکل پیوند دلبستگی داشت.
که یک مجموعه از مداخلات سیستمی برای ردیابی و بازسازی الگو های تعامل و مجموعه دیگر از مداخلات تجربی برای دسترسی و پردازش مجدد هیجان ها هست. این مدل برای درمان فردی، خانواده و زوجین استفاده می شود که نتایج بسیار خوبی در موسسه هیجان مدار ایران نیز داشته است.
حال می رسیم به درمان هیجان محور دکتر گرینبرگ؛ دکتر گرینبرگ در سال 1986 تصمیم گرفت تا تمرکز مجدد تلاش های خود را بر توسعه و مطالعه یک روش تجربی برای درمان فردی انجام دهد. دکتر گرینبرگ به تجربی هیجانی و نقش آن در خودسازماندهی و خود نظم دهی فردی پرداخت.
بعدها دکتر گرینبرگ گلدمن در سال 2008 یک رویکرد متمرکز بر هیجان را برای کار با زوج ها ایجاد کردند. این رویکرد حاوی عناصری از رویکرد درمانی متمرکز بر هیجان اصلی است، اما دکتر گرینبرگ استدلال می کنند که کاملا متفاوت از آن متد است، بر اهمیت نظریه دلبستگی تاکید نمی کند و 5 مرحله دیگر و 2 گام دیگر را نیز اضافه کرده است.
مدل دکتر گرینبرگ و دکتر گلدمن خود را از مبنای درمان متمرکز بر هیجان جانسون در نظریه دلبستگی متمایز می کنند و در عوض استدلال می کنند که سه سیستم انگیزشی مجزا با نام های دلبستگی، هویت یا قدرت، وجود دارد و جاذبه که بر تنظیم هیجان و برآورده شدن نیاز در روابط صمیمانه تاثیر می گذارد.
اهداف مختلف و حوزه های مورد تاکید دکتر جانسون و دکتر گرینبرگ
علایق اولیه دکتر گرینبرگ، مطالعه و فرآیند تغییر و حفظ یکپارچگی انسانی و تجربی به درمان بود درست در زمانی که رویکرد های شناختی بر آن غالب شد. تمرکز اصلی دکتر گرینبرگ و رویکرد ایشان تغییر هیجان با هیجان است که هیجان های جدید را از طریق روش های فعالانه مانند مداخلات گشتالتی دیالوگ های دو صندلی و صندلی خالی برمی انگیزد. به عبارتی تمرکز دکتر گرینبرگ بر درون روانی است به طوری که ایجاد هویت شخصی قوی تر، خود تنظیمی بهتر و در نتیجه روابط بهتر.
اما در عوض تمرکز اصلی درمان هیجان مدار مدل دکتر سوجانسون ادغام نظریه دلبستگی با رویکرد های تجربی و سیستمی است. این مدل به دنبال ایجاد تغییر از طریق دنبال کردن هیجانات، تمرکز بر دلبستگی و شکل دادن به تعاملات بین فردی جدید در جلسه است تا پیوند های دلبستگی را تغییر دهد و وابستگی موثر را تثبیت کند. تمرکز درمان هیجان مدار مدل دکتر سوجانسون بر بازسازی الگو های تعامل با پردازش مجدد هیجانی و تغییر شکل پیوند های دلبستگی است که از طریق آن استقلال شخصی و انعطاف پذیری و رضایت از رابطه تقویت می شود. که موسسه درمان هیجان مدار ایران با بهره گیری از رویکرد های دکتر جانسون، سال هاست که در زمینه درمان هیجان مدار موفقیت های زیادی کسب کرده است.
عناصر مشترک درمان هیجان مدار متمرکز بر مدل جانسون و مدل گرینبرگ
علی رغم تمام مسیر های متفاوتی که این دو رویکرد طی کرده اند، هر دو مدل، چه هیجان مدار مدل دکتر سوجانسون و چه مدل هیجان مدار دکتر گرینبرگ، بر اهمیت رابطه همدلانه و درک ارتباطی نقطه نظر مشترک دارند. هر دو آن ها بر ارزش درگیر کردن مراجعان در تجربه هیجانی لحظه به لحظه در جلسه مشاوره تمرکز می کنند. ریشه های تجربی در هر دو رویکرد قوی باقی مانده است. همچین هر دو مدل درمان هیجان مدار بر این عقیده هستند که افراد با دیگران در ارتباط هستند. به این شکل که هر دو معتقدند که افراد بر اساس عواطف خود با دیگران ارتباط می گیرند و مفهوم خود را از تعاملات مکرر می سازند.
احساسات ناسازگار یا الگوهای منفی تعامل؟
با توجه به مطالب بالا، متوجه شدیم اشتراک های زیادی بین دو مدل جانسون و مدل گرینبرگ وجود دارد. اما تفاوت هایی در نحوه کارکرد این دو رویکرد با حساسات نیز وجود دارد که در این قسمت بیشتر به آن می پردازیم.
درمان هیجان مدار مدل دکتر گرینبرگ، دکتر هیجان را به چهار نوع دسته بندی تقسیم می کند تا درمانگران را در دانستن تحوه پاسخگویی به مراجعه کنندگان در یک زمان خاص راهنمایی کند. از جمله هیجان های سازگار اولیه، ناسازگار اولیه، ثانویه و ابزاری.
درمان متمرکز بر هیجان نیز دارای شش اصل پردازش هیجان است. در حالی که هیجان انطباقی اولیه به عنوان یک راهنمای قابل اعتماد برای رفتار در نظر گرفته می شود، و هیجان های ناسازگار اولیه به عنوان یک راهنمای غیر قابل اعتماد در نظر گرفته می شود.
اما مدل درمان هیجان مدار دکتر جانسون به هیجان مطالق با تئوری دلبستگی، نه بین هیجانات اولیه سازگار و ناسازگار تمایز قائل می شود و نه احساسات را به عنوان ناکارآمدی یا عملکردی متمایز می کند. همه واکنش های هیجانی اولیه در مواجهه با آنچه بولبی پریشانی جدایی می نامند، به عنوان واکنش های عادی بقا در نظر گرفته می شوند. با ادغام عناصر سیستمی و دلبستگی در این درمان تجربی، درمان متمرکز بر عاطفه معتقد است که این الگو های تعامل هستند که عنصر مشکل ساز یا ناکارآمدی را به وجود می آورند و نه خود هیجانات سبب این بروز این مشکلات می شود.
الگو های تعامل پس از دستیابی به هیجان های اولیه زیر بنایی که به طور ناخودآگاه چرخه های تقویت کننده ناکارآمد و منفی تعامل را هدایت می کند، قابل تغییر هستند. که جامعه هیجان مدار ایران با استفاده از همین رویکرد ها، و درمان هیجان مدار با مدل دکتر سوجانسون توانسته است نتیجه های فوق العاده ای را در زمینه درمان فردی بدست آورد.
فرآیند های متفاوت برای زوج درمانی
زوج درمانی متمرکز بر درمان هیجان مدار مدل گرینبرگ و گلدمن دارای 5 مرحله و 14 گام است. این ساختار برای تسهیل شناسایی و خود تنظیمی قبل از تجدید ساختار ظرفیت ها و برای سایر هماهنگی ها ساخته شده است. در این مدل درمانی، کمک به همسران برای تنظیم خود و برخورد فردی با هیجانات ناسازگار، ضروری تلقی می شود.
اما زوج درمانی متمرکز بر درمان هیجان مدار مدل دکتر سوجانسون با مدل 9 مرحله ای اصلی و تایید شده، تجربی کار می کند تا بازسازی پیوند دلبستگی را تسهیل کند. در این مدل، شکل دهی مجدد پیوند دلبستگی و ایجاد هم تنظیمی موثرتر و وابستگی موثر، خودتنظیمی و تاب آوری افراد را افزایش می دهد. مدل دکتر جانسون به افراد کمک می کند تا از این طریق نیاز ها و آسیب های برآورده نشده یکدیگر را از دوران کودکی برآورده کنند.
این روش، پیوند ایمن جدید شکل گرفته و بهترین پادزهر برای تجربه آسیب زا از درون و بیرون رابطه می شود. ایجاد پیوند های دلبستگی، در درمان متمرکز بر هیجان مدل دکتر جانسون اهمیت دارد.
