بیشتر مردم وقتی اسم درمان هیجان مدار را می شنوند، فکر می کنند فقط برای زوج هاست. اما حقیقت این است که این رویکرد شاخه ای ویژه برای درمان فردی هم دارد: درمان فردی هیجان مدار (Emotionally Focused Individual Therapy-EFIT). در ایران نیز آیرفت و انجمن هیجان مدار ایران از این رویکرد حمایت می کنند و آموزش آن را گسترش می دهند.
این رویکرد به افرادی کمک می کند که با اضطراب، افسردگی، احساس تنهایی یا زخم های گذشته دست و پنجه نرم می کنند. برخلاف بعضی درمان ها که فقط روی تغییر افکار یا رفتار تمرکز می کنند، درمان فردی هیجان مدار EFIT سراغ ریشه عمیق تر مشکلات یعنی هیجان ها و دلبستگی ها می رود.
درمان فردی هیجان مدار EFIT چه می گوید؟
مشکلات روانی مثل اضطراب یا افسردگی اغلب از این حس می آیند که تنها هستیم یا کسی نیست که به او تکیه کنیم. وقتی یاد می گیریم هیجان هایمان را بشناسیم و نیاز های عاطفی مان را سالم بیان کنیم، آرامش بیشتری پیدا می کنیم.
رابطه درمانی بین درمانگر و مراجع میتواند به یک پناهگاه امن تبدیل شود؛ جایی که فرد تجربه ای تازه از امنیت و پذیرش به دست می آورد. آیرفت و انجمن هیجان مدار ایران تاکید می کنند که این رابطه درمانی نقش کلیدی در تغییر الگو های عاطفی ناسالم دارد.
مشکلاتی که درمان فردی هیجان مدار EFIT به آن ها کمک می کند
-
اضطراب و نگرانی های مزمن
-
افسردگی و احساس بی ارزشی
-
تجربه های آسیب زا یا کودکی سخت
-
احساس تنهایی و بی ارتباطی با دیگران
-
مشکلات اعتماد به نفس
درمان فردی هیجان مدار EFIT در عمل چگونه کار می کند؟
-
درمانگر کمک می کند فرد چرخه های درونی اش را بشناسد، مثلا وقتی «اضطراب می گیرم، خودم را سرزنش می کنم».
-
هیجان های زیرین کشف می شوند، مثلا زیر اضطراب، ترس از رها شدن.
-
مراجع یاد می گیرد این هیجان ها را تجربه و ابراز کند.
-
رابطه درمانی به فرد نشان می دهد می شود «آسیب پذیر بود و پذیرفته شد».
-
این تجربه امن کم کم به روابط بیرونی هم منتقل می شود.
مثال های بالینی
مثال 1: اضطراب اجتماعی
مراجع: سارا، 28 ساله
میگوید: وقتی «جمعی هستم، یخ می زنم و هیچ چیز نمی گم».
مداخله درمان فردی هیجان مدار:
درمانگر به او کمک می کند بفهمد زیر این سکوت، ترس از رد شدن است.
سارا یاد میگیرد این ترس را در جلسه بیان کند: «می ترسم تو هم منو مسخره کنی».
تجربه می کند که درمانگر او را می پذیرد؛ این اولین قدم برای کاهش اضطراب است.
مثال 2: افسردگی و بی ارزشی
مراجع: مریم، 35 ساله
میگوید: «احساس می کنم هیچ ارزشی ندارم».
مداخله درمان فردی هیجان مدار:
درمانگر کمک می کند هیجان زیر این فکر کشف شود: اندوه از اینکه در کودکی دیده نشده.
مریم با گریه می گوید: «هیچ وقت کسی نبود بغلم کنه».
درمانگر حضور امنی فراهم می کند تا این نیاز دیده و پذیرفته شود؛ همین تجربه کم کم حس ارزشمندی را برمی گرداند.
مثال 3: زخمهای کودکی
مراجع: رضا، 40 ساله
در کودکی پدرش سختگیر بوده و الان در روابط نزدیک اجتناب می کند.
مداخله درمان فردی هیجان مدار:
درمانگر به او کمک می کند ترس زیر اجتناب را لمس کند: «می ترسم نزدیک بشم و دوباره طرد بشم».
رضا در جلسه تجربه می کند که می تواند آسیب پذیر باشد و رد نشود. این تجربه امن، الگویی تازه برای روابط بیرونی می سازد.
مثال 4: احساس تنهایی
مراجع: الهام، 32 ساله
می گوید: «حتی وقتی دورم شلوغه، باز احساس تنهایی می کنم».
مداخله درمان فردی هیجان مدار:
درمانگر به او کمک می کند این حس را نامگذاری کند و نیازش را بشناسد: «می خوام کسی واقعا منو ببینه».
الهام تجربه می کند که در رابطه درمانی دیده می شود. همین تجربه، آرامش و امید ایجاد میکند.
چرا درمان فردی هیجان مدار EFIT مؤثر است؟
-
چون به جای تغییر سطحی افکار، به ریشه هیجانی مشکلات می پردازد.
-
چون به افراد تجربه می دهد که می توانند آسیب پذیر باشند و باز هم پذیرفته شوند.
-
چون رابطه درمانی به یک آزمایشگاه امن برای ساختن الگو های جدید تبدیل می شود.
آیرفت و انجمن هیجان مدار ایران بار ها تاکید کرده اند که همین تجربه های تازه، اساس تغییر پایدار هستند.
نقش درمانگر در درمان فردی هیجان مدار EFIT
درمانگر EFIT فقط شنونده نیست؛ او:
-
چرخه های درونی فرد را بازتاب می دهد.
-
هیجان های عمیق را بسط می دهد.
-
فضایی امن ایجاد می کند که فرد بتواند تجربه تازه ای از دلبستگی داشته باشد.
جمع بندی
درمان فردی هیجان مدار راهی نو برای کاهش اضطراب، افسردگی، تنهایی و زخم های گذشته است. این رویکرد به شما کمک می کند:
-
چرخه های درونی خود را بشناسید،
-
هیجان های واقعی تان را لمس کنید،
-
تجربه کنید که آسیب پذیری خطرناک نیست،
-
و الگو های تازه ای برای زندگی بسازید.
سلامت روان فردی فقط به کنترل افکار یا نصیحت نیست؛ به تجربه امنیت عاطفی و ارتباط واقعی نیاز دارد. این همان چیزی است که درمان فردی هیجان مدار فراهم می کند. آیرفت و انجمن هیجان مدار ایران نیز با گسترش این رویکرد در ایران تلاش می کنند تا دسترسی به درمان های مبتنی بر هیجان برای همه افراد ساده تر شود.
